Hạt đười ươi hay còn gọi là quả đười ươi, trái đười ươi, hạt lười ươi, hột lười ươi (tên gọi trong một số sách Y học là Đại hải tử, Đại hải, Đại đồng quả, An nam tử, Hồ đại phát, bàng đại hải). Hạt đười ươi là quả của một loại cây gỗ lớn ở vùng Trung Trung Bộ và Tây Nguyên. Cây đười ươi thân gỗ cao 25–35 m, cho quả và Hạt khi cây trưởng thành sau 5 đến 7 năm. Quả, trái hay hạt đười ươi khô có kích thước bằng đầu ngón tay người lớn, có màu vàng ngà đen và da nhăn nheo.
- Hạt đười ươi bay trâu là hạt đười ươi xuất xứ khu vực miền trung cụ thể là rừng Quảng Nam, đặc điểm ươi bay trâu: là hạt dài, to, màu sắc khi chín rụng là ngà ngà đỏ như màu cánh gián. Loại này hiếm, số lượng hằng năm không nhiều.
- Hạt đười ươi bay sẻ : là hạt ươi xuất xứ khu vực miền Nam cụ thể là tập trung nhiều khu Cát Tiên – Đồng Nai, đặc điểm ươi bay sẻ là quả tròn, vỏ mỏng, kích thước nhỏ hơn ươi trâu, màu sắc khi chín rụng là vàng tươi đến ngà vàng. Ươi điểm nở rất tốt và nở nhanh.
Khi thu hoạch người dân thường lên rừng nhặt những hạt đười ươi chín rụng xuống loại này gọi là hạt đười ươi bay, loại này chất lượng nhất vì quả đã già và chín cây tự rụng có màu vàng quả no tròn. Còn loại thứ 2 là người dân dùng những dụng cụ để rung cây cho quả đười ươi rụng xuống sau đó đêm phơi khô, loại này được gọi là hạt đười ươi xồ nó cũng chất lượng gần giống loại đười ươi bay, còn loại cuối cùng là người dân chặt cả cành cây xuống và hái cả quả đười ươi già lẫn trái đười ươi non rồi cũng mang đi phơi khô, loại này là đười ươi loại 3, quả nó màu xanh hoặc thâm đen, chất lượng không bằng 2 loại trên.
Tác dụng- công dụng chữa trị bệnh của hạt đười ươi
Hạt đười ươi được dân gian dùng làm nước giải khát bằng cách ngâm quả đười ươi vào nước cho nở ra, thường kèm với hạt é sẽ rất ngon, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, chữa ho khan,…và công dụng đặc biệt của quả, trái , hạt đười ươi là chữa trị khỏi bệnh gai cột sống, cũng như gai cột sống cổ.
Cách ngâm và sử dụng hạt đười ươi Cách làm hạt đười ươi là rửa sạch, bấm bỏ 2 đầu sau đó ngâm khoảng 3 hoặc 4 hạt ươi trong một ly nước. Chờ khoảng 3-4 tiếng cho hạt đười ươi nở hết, mẹo nên ngâm với nước ấm thì ươi sẽ nở nhanh hơn. Có thể pha với một ít đường phèn, mủ trôm hay hạt é dùng chung sẽ là một thức uống tuyệt vời cho mùa hè nóng bức, để thanh nhiệt, giải độc trong cơ thể đồng thời chữa trị khỏi bệnh gai cột sống.
